Category: శతకం

సుమతీ శతకము. క.కొక్కోకమెల్ల జదివినజక్కనివాడైన రాజ చంద్రుండైనన్మిక్కిలి రొక్కంబీయకచిక్కుదురా వారంకాంత | సిద్ధము సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! పూర్తి ధనమేయకున్నచో, కొక్కోకుడు అనుకవి రుచించిన కామశాస్త్రము అంతటిని చదివినవాఅడైననూ రాజులలో శ్రేష్ఠుడైననూ గొప్ప అందగాడైననూ వెలయాలు సౌఖ్యము ఇవ్వదు. దానికి…

సుమతీ శతకము. క.కొంచెపు నరుసంగతిచేనంచితముగ గీడువచ్చు | నదియెట్లన్నన్గించిత్తు నల్లి కుట్టినమంచమునకు జేటువచ్చు | మహిలో సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! అల్పబుద్ధిగల వానితో స్నేహము వలన ఎంతటి వారి కైనా ఏదో నొక సమయాన ఆపదలు సంభవించును. అది యెట్లనగా…

సుమతీ శతకము. క.కూరిమిగల దినములలోనేరము లెన్నడును గలుగ| నేరవు, మఱి యాకూరిమి విరసంబైననునేరములే తోచుచుండు| నిక్కము సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! ఒకరికి ఒకరు స్నేహముతో ఉన్నంత కాలము వారి మధ్య నేరములు ఉన్ననూ కన్పడవు. కాని ఆ స్నేహము చెడిన…

సుమతీ శతకము. క.కులకాంత తోడ నెప్పుడుగలహింపకు, వట్టి తప్పు | ఘటియింపకుమీకలకంఠి కంట కన్నీరొలికిన సిరి యింటనుండ | నొల్లదు సుమతీ| తాత్పర్యము : చీటిమాటికి భార్యతో తగవులు పెట్టుకొనరాదు. లేని నేరములను ఆమెపై ఆరోపించరాదు. ఉత్తమ ఇల్లాలియొక్క కంటినీరు క్రింద…

సుమతీ శతకము. క.కారణములేని నగవునుబేరణమును లేని లేమ పృథివీస్థలిలోబూరణములేని బూరెయువీరణములేని పెండ్లి వృథరా సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ!  కారణము లేకుండా నవ్వుట, రవిక లేనట్టి స్త్రీయును, పూర్ణములేని బూరెయును, మంగళవాద్యములు లేని పెండ్లియును, ఇవి అన్నీ నిరుపయోగమైనవి. Sumati Shatakamu…

సుమతీ శతకము. క.కాముకుడు దనిసి విడిచినకోమలి బరవిటుండు గవయ | గూడుట యెల్లన్బ్రేమమున జెఱకుపిప్పికిజీమలు వెస మూగినట్లు | సిద్ధము సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ!ఒక విటుడు తృప్తియగునట్లుగా భోగించి విడిచిన స్త్రీని, మరియొక విటుడు ఆ స్త్రీని అనుభవింపకోరుట చెఱకునందలి…

సుమతీ శతకము. క. కాదుసుమీ దుస్సంగతిపోదుసుమీ కీర్తికాంత | పొందిన పిదపన్,వాదుసుమీ యప్పిచ్చుటలేదుసుమీ సతులవలపు | లేశము సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ!దుర్జనుడితో స్నేహము చేయరాదు. కీర్తివచ్చినను పిదప నశించదు. అప్పులిచ్చుట తగవులకు మూలము. స్త్రీలకడ కొద్ది మాత్ర్ము కూడా ప్రేమ…

సుమతీ శతకము. క. కవిగాని వాని వ్రాతయునవరస భావములు లేని | నాతుల వలపుందవిలి చను పంది నేయనివివిధాయుధ కౌశలంబు | వృథరా సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! నవరస భావములు లేకుండా, కవిత్వము నేర్వని వాడు వ్రాసిన వ్రాతయు, స్త్రీలయొక్క…

సుమతీ శతకము. క. కసుగాయ గఱచి చూచినమసలక తన యొగరు గాక | మధురంబగునా?పసగలుగు యువతు లుండగబసిబాలల బొందువాడు | పశువుర సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! పండిన పండు తినక పచ్చికాయను కొరికినచో వెంటెనే ఒగురు పుట్టును. కాని మధురముగా…

సుమతీ శతకము. క. కరణము సాధై యున్ననుగరి మద మిడిగినను బాము | గఱవకయున్నన్ధర దేలు మీటకున్ననుగర మరుదుగ లెక్క గొనర | గదరా సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! ఈ భూమి యందు ప్రజలు గ్రామలెక్కలు వ్రాయు కరణము మంచివాడైననూ,…

సుమతీ శతకము. క. కరణముల ననుసరింపకవిరసంబున దిన్నతిండి| వికటించు జుమీయిరుసున గందెన బెట్టకపరమేశ్వరుడు బండియైన| బాఱదు సుమతీ! తాత్పర్యము : సుమతీ! బండి  ఇరుసునకు కందెన (ఆముదము వగైరా) పెట్టకున్నచో  పరమేశ్వరుని బండి అయినను పరిగెత్తదు. అట్లే కరణముతో పనియున్నచో ఆ…