శ్రీ వరసిద్ధివినాయక పూజా (వినాయక చవితి పూజా)

ఇంటిలో తూర్పు భాగమున (లేక ఉత్తర భాగమున) ఒక ప్రత్యేక స్థలమందు – గోమయంతో అలికి, మ్రుగ్గుపెట్టి, దానిపై నొక పీట నుంచి, పీటకు పసుపు పూయవలయును. దానిపై అష్టదళ పద్మముగా పిండితో మ్రుగ్గువేసి, అందు నూతన వస్త్రమును వేయవలెను. అందు కలశము(చెంబు – కంచు లేక రాగి, లేక ఇత్తడిది) నుంచి, దానిలో బియ్యమును, పంచ పల్లవములను (మామిడి ఆకులు) ఉంచి, నారికేళమును అలంకరించి పైన పెట్టవలయును. మృత్తికతో చేయబడిన గణపతి ప్రతిమను కలశమునకు ముందుపెట్టి పూజించవలయును. పైన పాలవెల్లితో అలంకరించవలయును.

పూజా ద్రవ్యములు:
పత్రి :మాచిపత్రి, వాకుడాకు, మారేడుపత్రి, గరికదళములు (దూర్వాపత్రము – ఇవి ముఖ్యము),ఉమ్మెత్త, రేగుచెట్టు ఆకులు, ఉత్తరేణి ఆకు, తులసిదళము, మామిడాకు, గన్నేరుపూలు, విష్ణుక్రాంతము, దానిమ్మాకు, దేవదారు పత్రము, మరువము, వావిలాకు, జాజి ఆకు, జమ్మి, రావి. మద్ది, జిల్లేడు ఆకులు
నైవేద్యమునకు: కొబ్బరికాయలు, అరటి మొదలగు పండ్లు, ఉండ్రాళ్లు (కుడుములు).
పసుపు , కుంకుమ, అక్షతలు , అగరువత్తులు, కర్పూరం, పువ్వులు, తమలపాకులు, పళ్ళు(తాంబూలం కొరకు) , వక్కలు, ఆవు నెయ్యి, గంధము.

పసుపు ముద్దతో గణపతి ప్రతిమను చేసుకొని కొస తూర్పుగానున్న తమలపాకుమీద, కలశమునకు ముందు, ఉంచాలి.

పుస్తకపూజ
విద్యార్థులు తమ పుస్తకములను, మందిరములో నుంచి, పూజించ వలయును.

తోరపూజ
5 పోగులతో చేయబడి 5 (తోరము = వ్రత సూత్రము) గ్రంథులు (ముళ్ళు) గల తోరములను దేవతా సన్నిధిలోనుంచి పూజించవలెను. పూజానంతరము వానిని చేతికి కట్టుకొనుట వినియోగము.

వాయనదానము
ఉండ్రాళ్ళు, దక్షిణతాంబులములు.

పూజాక్రమము
శిరస్స్నానము చేసి, తిలకము ధరించి, తమ తమ కులాచార ప్రకారము నిత్యానుష్ఠానము చేసికొని; గణపతికి అభిముఖముగా (తూర్పుముఖముగా) కూర్చుండి గణపతికి నమస్కరించి ఆరంభించునది.

శ్రీ రస్తు
శుభమస్తు
అవిఘ్నమస్తు

ప్రార్థన
శ్లో|| శుక్లాంబరధరం విష్ణుం శశివర్ణం చతుర్భుజం|
ప్రసన్నవదనం ధ్యాయేత్ సర్వవిఘ్నోప శాంతయే||
శ్లో|| అగజానన పద్మార్కం గజాననమ్ అహర్నిశమ్|
అనేకదం తం భక్తానాం ఏకదంతమ్ ఉపాస్మహే||
శ్లో|| ఏకదంతం శూర్పకర్ణం గజవక్త్రం చతుర్భుజం|
పాశాంకుశధరం దేవం ధ్యాయేత్ సిద్ధి వినాయకమ్||
శ్లో|| సుముఖశ్చ ఏకదంతశ్చ కపిలో గజకర్ణకః|
లంబోదరశ్చ వికటో విఘ్నరాజో గణాధిపః||
శ్లో|| ధూమకేతు ర్గణాధ్యక్షః ఫాలచంద్రో గజాననః|
వక్రతుండ శ్శూర్పకర్ణో హేరంబః స్కందపూర్వజః||

అని ధ్యానించి పసుపు గణపతి దగ్గర తాంబూలము పెట్టాలి. బొటనవ్రేలు, ఉంగరం వేలు, మధ్యవేళ్ళతో అక్షతలు తీసుకొని పసుపు గణపతిమీద వేసి నమస్కారం చేయాలి.

||ఓం శ్రీ మహాగణాధిపతాయే నమః||

పురాణాచమనం కృత్వా : ఈ క్రింది విధముగా పురాణాచమనము చేసి,

కేశవాయ నమః
నారాయణాయ నమః
మాధవాయ నమః
(అనుచు ముమ్మారు కుడి హస్తమున జలము గ్రహించి ఆచమించవలయును)
గోవిందాయ నమః
ఇతి హస్తం ప్రక్షాల్య (అని హస్తములను కడిగికొని)
విష్ణవే నమః
ఇతి నేత్రయోః ఉదకస్పర్శనం కృత్వా (అని రెండు కండ్లను తడిచేతితో తుడిచికొని)
మధుసూదనాయ నమః
త్రివిక్రమాయ నమః
వామనాయ నమః
శ్రీధరాయ నమః
హృషీకేశాయ నమః
పద్మనాభాయ నమః
దామోదరాయ నమః
సంకర్షణాయ నమః
వాసుదేవాయ నమః
ప్రద్యుమ్నాయ నమః
అనిరుద్ధాయ నమః
పురుషోత్తమాయ నమః
అధోక్షజాయ నమః
నారసింహాయ నమః
అచ్యుతాయ నమః
జనార్ధనాయ నమః
ఉపేంద్రాయ నమః
హరయే నమః
శ్రీ కృష్ణాయ నమః
అని నామావళి పఠించుచు విష్ణువును స్మరించునది.

మంగళోచ్చారణం
శ్రీ మన్మహాగణాధిపతయే నమః
శ్రీ లక్ష్మీనారాయణాభ్యాం నమః
శ్రీ వాణీహిరణ్యగర్భాభ్యాం నమః
శ్రీ ఉమామహేశ్వరాభ్యాం నమః
శ్రీ సీతారామాభ్యాం నమః
శ్రీ శచీ పురన్దరాభ్యాం నమః
కుల దేవతాభ్యో నమః
మాతాపితృభ్యాం నమః
సర్వేభ్యో దేవేభ్యో బ్రాహ్మణేభ్యశ్చ నమః
నిర్విఘ్నమస్తు, పుణ్యాహం దీర్ఘ మాయురస్తు
(అని స్మరించవలయును)

శ్లో|| సర్వేష్వారంభ కార్యేషు త్రయ స్త్రిభువనేశ్వరాః|
దేవా దిశంతు న స్సిద్ధిం బ్రహ్మేశాన జనార్దనాః||
విష్ణుర్విష్ణుర్విష్ణుః (అని విష్ణువును స్మరించి)

భూతోఛ్చాటనం:
శ్లో|| ఉత్తిష్ఠంతు భూతపిశాచాః య ఏతేభూమి భారకాః|
ఏతేషా మవిరోధేన బ్రహ్మకర్మ సమారభే||
(అని ఉదకమును తనకు చుట్టును చల్లవలయును)

ప్రాణానాయమ్య = ప్రాణాయామము చేసి,

సంకల్పః :

దేశ సంకీర్తనము :- పంచాశత్కోటి యోజన విస్తీర్ణ మహీ మండలే, లక్ష యోజన విస్తీర్ణ జంబూద్వీపే, భారతవర్షే, భరతఖండే, మేరోర్దక్షిణ దిగ్భాగే, శ్రీశైలస్య వాయవ్య (ఆగ్నేయ, …) ప్రదేశే, కృష్ణా గోదావర్యోర్మధ్యదేశే (గంగా కావేర్యోర్మధ్యదేశే, …), స్వగృహే (విప్రగృహే, బంధుగృహే, వసతిగృహే) సమస్త దేవతా బ్రాహ్మణ చరణ సన్నిధౌ,
కాల సంకీర్తనము:- శ్రీ మహావిష్ణోరాజ్ఞయా ప్రవర్తమానస్య అద్య బ్రహ్మణః ద్వితీయ పరార్థే, శ్వేతవరాహకల్పే, వైవస్వతమన్వంతరే, అష్టావింశన్మహాయుగే, కలియుగే, ప్రథమపాదే, అస్మిన్ వర్తమాన వ్యావహారిక చాన్ద్రమానేన …. నామ సంవత్సరే, దక్షిణాయనే వర్షర్తౌ, భాద్రపదమాసే, శుక్లపక్షే, చతుర్థ్యాం, ……వాసరే, శుభనక్షత్రే శుభయోగే శుభకరణే,
సంకల్పం:– ఏవం గుణ విశేషణ విశిష్టాయాం, శుభే అభ్యుదయే (శ్రీమాన్ ……….గోత్రః………నామధేయః /శ్రీమతీ …. గోత్రవతీ …. నామధేయవతీ) అహం మమోపాత్త దురితక్షయ ద్వారా శ్రీ వరసిద్ధి వినాయక ముద్దిస్య శ్రీ వరసిద్ధి వినాయక ప్రీత్యర్థం, ధర్మార్థ కామమోక్ష చతుర్విధ ఫల పురుషార్థ సిద్ధ్యర్థం, సర్వాభీష్ట సిద్ధ్యర్థం, సమస్త సన్మంగళా వాప్త్యర్థంచ, కల్పోక్త ప్రకారేణ శ్రీ వరసిద్ధి వినాయక పూజాం కరిష్యే||
(అని సంకల్పించి, కుడి అనామికతో జలమును తాకి)

దీపారాధనమ్:
ఘృతాక్త వర్తిభిర్దీపం ప్రజ్వాల్య ధ్యాయేత్|
నేతిని పోసి దీపము వెలిగించి దీప స్తంభము నలంకరించి, ఈ క్రింద మంత్రముతో ధ్యానించుము. పూజించుము.
శ్లో॥దీపస్త్వం బ్రహ్మరూపోఽసి జ్యోతిషాం ప్రభురవ్యయః|
సౌభాగ్యం దేహి పుత్రాంశ్చ సర్వాన్ కామాంశ్చ దేహి మే॥
దీప దేవతాభ్యోనమః గంధం సమర్పయామి. (గంధము సమర్పించి)
దీప దేవతాభ్యోనమః పుష్పైః పూజయామి. (పుష్పములతో పూజించి)
దీప దేవతాభ్యోనమః అక్షతైః పూజయామి. (అక్షతలతో పూజించి)

కలశ పూజా:
తదంగ కలశారాధనం కరిష్యే|| (అని సంకల్పించి క్రింది విధముగా కలశమును పూజించవలెను)
తాను ఆచమించుటకు ఉపయోగించు పాత్రలోని జలము దేవతకు ఉపయోగించరాదు. పీటమీదగాని, భూమిమీదగాని జలముతో శుద్ధిచేసి అందు ఒక పత్రమునుంచి దానిపై కలశమునుంచవలెను. రాగి, స్టీలు పాత్రలు మంచివి కావు. వెండి పాత్రగాని, కంచువి, ఇత్తడివిగాని ఉపయోగించవచ్చును. పాత్రను అడుగున ఒక ఆకుగాని, పళ్లెముగాని ఆధారమునుంచి పెట్టి,

కలశమలంకృత్య, (కలశమును గంధము, కుంకుమతో అలంకరించి)
శుద్ధోదకేన కలశమాపూర్య, (శుద్ధజలముతో కలశము నింపి)
గంధపుష్పాక్షతైరభ్యర్చ్య, (కలశములో జలమును గంధము, పుష్పము, అక్షతలను ఉంచి)
(కలశముపై కుడిహస్తమునుంచి ఇట్లు పఠించవలెను)

శ్లో|| కలశస్య ముఖే విష్ణుః కంఠే రుద్రస్సమాశ్రితః|
మూలే తత్ర స్థితో బ్రహ్మా మధ్యే మాతృగణాస్స్మృతాః||
శ్లో|| కుక్షౌతు సాగరా స్సర్వే సప్తద్వీపా వసుంధరా|
ఋగ్వేదోఽథ యజుర్వేద స్సామవేదో హ్యథర్వణః||
అంగైశ్చ సహితా స్సర్వే కలశాంబు సమాశ్రితాః||

(కలశములో జలమును అందలి పుష్పముతో త్రిప్పుచూ క్రింది శ్లోకమును చెప్పవలెను)
శ్లో|| గంగేచ ! యమునే! కృష్ణే! గోదావరి! సరస్వతి!|
నర్మదే! సింధు కావేర్యౌ ! జలేఽస్మిన్ సన్నిధిం కురు ||

ఆయాంతు దేవ పూజార్థం మమ దురితక్షయ కారకాః (అని పఠించి)

కలశోదకేన పూజా ద్రవ్యాణి దేవమాత్మానం చ సంప్రోక్ష్య||
(కలశోదకమును, అందలి పుష్పముతో ప్రతిమ మీదను, తన శిరస్సునను, పూజాద్రవ్యముల పైనను చల్లుకొనవలెను)

(దేవునికి అర్ఘ్యపాద్యాదులన్నింటుకి ఈ కలశజలమునే వినియోగించవలెను.)

మహాగణాధిపతి పూజా

ఆదౌ నిర్విఘ్నేన పరిసమాప్త్యర్థం మహాగణాధిపతి పూజాం కరిష్యే(అని అనామికతో జలమును స్పృశించవలెను)

మహాగణాధిపతిని పసుపు గణపతిలోకి ఆవాహన చేసి పూజించవలెను.

శ్లో|| శుక్లాంబరధరం విష్ణుం శశివర్ణం చతుర్భుజం|
ప్రసన్న వదనం ధ్యాయేత్ సర్వవిఘ్నోపశాంతయే||

మహాగణాధిపతయే నమః ధ్యాయామి. ( మహా గణాధిపతిని ధ్యానించాలి)
మహాగణాధిపతయే నమః ఆవాహయామి. (అక్షతలతో)
మహాగణాధిపతయే నమః ఆసనం సమర్పయామి.(అక్షతలతో)
మహాగణాధిపతయే నమః అర్ఘ్యం సమర్పయామి. (కలశోదకముతో)
మహాగణాధిపతయే నమః పాద్యం సమర్పయామి.(కలశోదకముతో)
మహాగణాధిపతయే నమః ఆచమనీయం సమర్పయామి. (కలశోదకముతో)
మహాగణాధిపతయే నమః ఔపచారికస్నానం సమర్పయామి. (కలశోదకముతో)
మహాగణాధిపతయే నమః స్నానానంతరం ఆచమనీయం సమర్పయామి. (కలశోదకముతో)
మహాగణాధిపతయే నమః వస్త్రార్థం అక్షతాన్ సమర్పయామి.
మహాగణాధిపతయే నమః యజ్ఞోపవీతార్థం అక్షతాన్ సమర్పయామి.(అక్షతలతో)
మహాగణాధిపతయే నమః గంధాన్ ధారయామి. (గంధమును ధరింపజేయవలెను)
మహాగణాధిపతయే నమః గంధస్యోపరి అలంకారణార్థం అక్షతాన్ సమర్పయామి. (అక్షతలతో)
పుష్పైః పూజయామి – (పుష్పములతో పూజించవలెను)
ఓం సుముఖాయ నమః
ఓం ఏకదన్తాయ నమః
ఓం కపిలాయ నమః
ఓం గజకర్ణికాయ నమః
ఓం లంబోధరాయ నమః
ఓం వికటాయ నమః
ఓం విఘ్నరాజాయ నమః
ఓం గణాధిపాయ నమః
ఓం ఫాలచంద్రాయ నమః
ఓం గజాననాయ నమః
ఓం వక్రతుండాయ నమః
ఓం శూర్పకర్ణాయ నమః
ఓం హేరంబాయ నమః
ఓం స్కందపూర్వజాయ నమః
ఓం మహాగణాధిపతయే నమః నానావిధ పరిమళ పుష్పాణి సమర్పయామి.

మహాగణాధిపతయే నమః ధూపం ఆఘ్రాపయామి. (ధూపం చూపించవలెను)
మహాగణాధిపతయే నమః దీపం దర్శయామి. (దీపం దర్శింపజేయవలెను)
మహాగణాధిపతయే నమః యథాశక్తి __ నివేదనం సమర్పయామి. (నైవేద్యం సమర్పించవలెను)
మధ్యే మధ్యే పానీయం సమర్పయామి. (కలశోదకముతో)
మహాగణాధిపతయే నమః తాంబూలం సమర్పయామి. (తాంబూలం – మూడు తమలపాకులు, రెండు వక్కలు, రెండు పళ్ళు పెట్టి స్వామికి సమర్పించవలెను)
మహాగణాధిపతయే నమః నీరాజనం సమర్పయామి.
నీరాజనానంతరం ఆచమనీయం సమర్పయామి. (కలశోదకముతో)
శ్లో|| వక్రతుండ మహాకాయ కోటిసూర్యసమప్రభ|
అవిఘ్నం కురుమేదేవ సర్వ కార్యేషు సర్వదా||

మహాగణాధిపతయే నమః మంత్రపుష్పం సమర్పయామి. (ఒక పుష్పం తీసుకుని పైన చెప్పిన శ్లోకం చదివి ఆ పుష్పాన్ని స్వామికి సమర్పించవలెను)
మహాగణాధిపతయే నమః ఆత్మప్రదక్షిణనమస్కారాన్ సమర్పయామి.
సర్వోపచారపూజాః సమర్పయామి. (అక్షతలతో)
శ్లో|| యస్యస్మృత్యాచ నామోక్త్యా తపః పూజా క్రియాదిషు|
న్యూనం సంపూర్ణతాం యాతి సద్యో వందే తమచ్యుతం||
శ్లో|| మంత్రహీనం క్రియాహీనం భక్తిహీనం గణాధిప|
యత్పూజితం మయా దేవ పరిపూర్ణం తదస్తుతే||
అనయా షోడశోపచార పూజయా భగవాన్ సర్వదేవాత్మకః శ్రీ మహాగణాధిపతిః సుప్రసన్నో వరదో భవతు| (అని అక్షతలు పువ్వులతో కూడ నీళ్ళు విడువవలసినది.)

శ్రీ మహాగణాధిపతి ప్రసాదం శిరసా గృహ్ణామి (పూజాక్షతలు శిరసున ధరించవలెను).

శ్రీ మహాగణాధిపతిం యథాస్థానం ప్రవేశయామి. ( గణపతి ఉన్న తమలపాకు కొసను కొంత తూర్పుగా జరుపవలెను). శోభనార్థే పునరాగమనాయచ.

శ్రీ వరసిద్ధివినాయక పూజా

ప్రాణ ప్రతిష్ఠా
హస్తమున పుష్పముగైకొని, వినాయక ప్రతిమపై పుష్పసహిత హస్తమును ఉంచి, ఇట్లు పఠించునది :-
“ఆం హ్రీం క్రోం అం యం రం లం వం శం షం సం హం ళం క్షం అః క్రోం హ్రీం ఆం హంసస్సోహం శ్రీసిద్ధివినాయక ప్రాణా ఇహ ప్రాణాః| జీవో ఇహస్థితః| సర్వేంద్రియాణి వాఙ్మనస్త్వక్ చక్షు శ్శ్రోతజిహ్వా ఘ్రాణ ప్రాణాః ఇహాగత్య సుఖం చిరం తిష్ఠంతు స్వాహా||
శ్లో|| స్వామిన్ సర్వ జగన్నాథ యావత్పూజావసానకమ్|
తావత్త్వం ప్రీతి భావేన బింబేఽస్మిన్ సన్నిధిం కురు||

అని పఠించి, పుష్పమును దేవుని మీదనే ఉంచి, అక్షతలు గ్రహించి, ఈ క్రింది వాక్యము చెప్పుచు గణపతి మీద ఉంచుము.

శ్రీవరసిద్ధివినాయకాయ నమః ఆవాహితో భవ| స్థిరో భవ| వరదో భవ| సుముఖోభవ| సుప్రసన్నో భవ| స్థిరాసనం కురు|
(అని అక్షతలనుంచి)

ధ్యానమ్
శ్లో|| భవసంచిత పాపౌఘ విధ్వంసన విచక్షణమ్|
విఘ్నాంధకార భాస్వంతం విఘ్నరాజ మహం భజే||
శ్లో|| ఏకదంతం శూర్పకర్ణం గజవక్త్రం చతుర్భుజమ్|
పాశాంకుశధరం దేవం ధ్యాయేత్ సిద్ధి వినాయకమ్||
శ్లో|| ఉత్తమం గణనాథస్య వ్రతం సంపత్కరం శుభమ్|
భక్తాభీష్టప్రదం తస్మాత్ ధ్యాయేత్తం విఘ్ననాయకమ్||
శ్లో|| ధ్యాయేద్గజాననం దేవం తప్తకాంచన సన్నిభమ్|
చతుర్భుజం మహాకాయం సర్వాభరణ భూషితమ్||
శ్రీ వరసిద్ధివినాయకాయ నమః ధ్యాయామి. (అక్షతలుంచునది)

ఆవాహనం
శ్లో||ఆత్రాగచ్ఛ జగవంద్య సురరాజార్చితేశ్వర|
అనాథనాథ సర్వజ్ఞ గౌరీగర్భ సముద్భవ||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః ఆవాహయామి (అక్షతలతో)

ఆసనమ్
శ్లో||మౌక్తికైః పుష్యరాగైశ్చ, నానారత్నైర్విరాజితమ్|
రత్నసింహాసనం చారు, ప్రీత్యర్థం ప్రతిగృహ్యతామ్||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః ఆసనం సమర్పయామి (అక్షతలతో)

అర్ఘ్యమ్
శ్లో||గౌరీపుత్ర నమస్తేఽస్తు, శంకరప్రియనందన|
గృహాణార్ఘ్యం మయాదత్తం, గంధ పుష్పాక్షతైర్యుతమ్||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః అర్ఘ్యం సమర్పయామి (కలశములోని జలముతో)

పాద్యమ్
శ్లో||గజవక్త్ర నమస్తేఽస్తు సర్వాభీష్ట ప్రదాయక|
భక్త్యా పాద్యం మయాదత్తం గృహాణద్విరదానన||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః పాద్యం సమర్పయామి (కలశ జలముతో)

ఆచమనమ్
శ్లో||అనాథనాథ సర్వజ్ఞ గీర్వాణ వరపూజిత|
గృహాణాచమనం దేవ తుభ్యం దత్తం మయాప్రభో||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః ఆచమనీయం సమర్పయామి (కలశ జలముతో)

మధుపర్కమ్
శ్లో||దధి క్షీర సమాయుక్తం మధ్వాజ్యేన సమన్వితమ్|
మధుపర్కం గృహాణేదం గజవక్త్ర నమోఽస్తుతే||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః మధుపర్కం సమర్పయామి (ఆవుపెరుగు, ఆవుపాలు, తేనె కలిపిన దానిని మధుపర్కమందురు)

పంచామృతస్నానమ్
(పంచామృతములు=ఆవుపాలు, ఆవుపెరుగు, నెయ్యి, తేనె, శర్కర మిశ్రితము) (కొబ్బరికాయనీరు), వీనిని కలిపి స్నానము చేయించుట;(అవి లేనప్పుడు కలశ జలము).
శ్లో||స్నానం పంచామృతైర్దేవ గృహాణ గణనాయక|
అనాథనాథ సర్వజ్ఞ గీర్వాణ గణపూజిత||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః పంచామృతస్నానం సమర్పయామి.

శుద్ధోదక స్నానమ్
శ్లో||గంగాది సర్వతీర్థేభ్యః ఆహృతైరమలైర్జలైః|
స్నానం కురుష్వ భగవన్ ఉమాపుత్ర నమోఽస్తుతే||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః శుద్ధోదక స్నానం సమర్పయామి(కలశములోని జలముతో)
స్నానంతరం శుద్ధాచమనీయం సమర్పయామి

వస్త్రమ్
శ్లో||రక్తవస్త్రద్వయం చారు దేవయోగ్యం చ మంగళమ్|
శుభప్రదం గృహాణత్వం లంబోదర హరాత్మజ||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః వస్త్రయుగ్మం సమర్పయామి. వస్త్రానన్తరం శుద్ధాచమనీయం సమర్పయామి.

యజ్ఞోపవీతమ్
శ్లో||రాజతం బ్రహ్మసూత్రం చ కాంచనం చోత్తరీయకమ్|
గృహాణ సర్వదేవ సర్వజ్ఞ భక్తానామిష్టదాయక||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః యజ్ఞోపవీతం సమర్పయామి

గంధమ్
శ్లో||చందనాగరు కర్పూర కస్తూరీ కుంకుమాన్వితమ్|
విలేపనం సురశ్రేష్ఠ ప్రీత్యర్థం ప్రతిగృహ్యతామ్||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః గంధాన్ ధారయామి

అక్షతాన్
శ్లో||అక్షతాన్ ధవళాన్ దివ్యాన్ శాలీయాన్ తండులాన్ శుభాన్|
గృహాణ పరమానంద శంభుపుత్ర నమోఽస్తుతే||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః గంధస్యోపరి అలంకరణార్థం అక్షతాన్ సమర్పయామి

అథ అంగపూజా (పుష్పములతో పూజ చేయవలెను )

ఓం గణేశాయ నమః పాదౌ పూజయామి (పాదములు)
ఓం ఏకదంతాయ నమః గుల్ఫౌ పూజయామి (మడిమలు)
ఓం శూర్పకర్ణాయ నమః జానునీ పూజయామి (మోకాళ్లు)
ఓం విఘ్నరాజాయ నమః జంఘే పూజయామి (పిక్కలు)
ఓం అఖువాహనాయ నమః ఊరూ పూజయామి (తొడలు)
ఓం హేరంబాయ నమః కటిం పూజయామి (నడుము)
ఓం లంబోదరాయ నమః ఉదరం పూజయామి (పొట్ట)
ఓం గణనాథాయ నమః నాభిం పూజయామి (బొడ్డు)
ఓం గణేశాయ నమః హృదయం పూజయామి (రొమ్ము)
ఓం స్థూలకంఠాయ నమః కంఠం పూజయామి (కంఠం)
ఓం స్కందాగ్రజాయ నమః స్కంధౌ పూజయామి (భుజములు)
ఓం పాశహస్తాయ నమః హస్తౌ పూజయామి (చేతులు)
ఓం గజవక్త్రాయ నమః వక్త్రం పూజయామి (నోరు)
ఓం విఘ్నహంత్రే నమః నేత్రౌ పూజయామి (కళ్ళు)
ఓం శూర్పకర్ణాయ నమః కర్ణౌ పూజయామి (చెవులు)
ఓం ఫాలచంద్రాయ నమః లలాటం పూజయామి ( నొసలు)
ఓం సర్వేశ్వరాయ నమః శిరః పూజయామి (శిరస్సు)
ఓం విఘ్నరాజాయ నమః సర్వాణ్యంగాని పూజయామి (శరీరం అంతా)

ఏకవింశతి (21) పత్ర పూజా ( పత్రములతో ) 
శ్లో||సుగంధాని చ పుష్పాణి జాతీకుంద ముఖాని చ|
ఏకవింశతి పత్రాణి సంగృహాణ నమోఽస్తుతే||

ఓం సుముఖాయ నమః మాచీపత్రం సమర్పయామి (మాచి పత్రితో)
ఓం గణాధిపాయ నమః బృహతీపత్రం సమర్పయామి (వాకుడు)
ఓం ఉమాపుత్రాయ నమః బిల్వపత్రం సమర్పయామి (మారేడు)
ఓం గజాననాయ నమః దూర్వాయుగ్మపత్రం సమర్పయామి (గరికె)
ఓం హరసూనవే నమః దత్తూరపత్రం సమర్పయామి (ఉమ్మెత్త)
ఓం లంబోదరాయ నమః బదరీ పత్రం సమర్పయామి (రేగాకు)
ఓం గుహాగ్రజాయ నమః అపామార్గపత్రం సమర్పయామి (ఉత్తరేణి)
ఓం గజకర్ణకాయ నమః తులసీపత్రం సమర్పయామి (తులసీ)
ఓం ఏకదంతాయ నమః చూతపత్రం సమర్పయామి (మామిడి)
ఓం వికటాయ నమః కరవీరపత్రం సమర్పయామి (గన్నేరు)
ఓం భిన్నదంతాయ నమః విష్ణుక్రాంతపత్రం సమర్పయామి (విష్ణుక్రాంత)
ఓం వటవే నమః దాడిమీపత్రం సమర్పయామి (దానిమ్మ)
ఓం సర్వేశ్వరాయ నమః దేవదారుపత్రం సమర్పయామి (దేవదారు)
ఓం ఫాలచంద్రాయ నమః మరువక పత్రం సమర్పయామి (మరువము)
ఓం హేరంబాయ నమః సింధువారపత్రం సమర్పయామి (వావిలాకు)
ఓం శూర్పకర్ణాయ నమః జాజిపత్రం సమర్పయామి (జాజి)
ఓం సురాగ్రజాయ నమః గణ్డకీపత్రం సమర్పయామి (అడవి మల్లె)
ఓం ఇభవక్త్రాయ నమః శమీపత్రం సమర్పయామి (జమ్మి)
ఓం వినాయకాయ నమః అశ్వత్థపత్రం సమర్పయామి (రావి)
ఓం సురసేవితాయ నమః అర్జునపత్రం సమర్పయామి (మద్ది)
ఓం కపిలాయ నమః అర్కపత్రం సమర్పయామి (తెల్లజిల్లేడు)
శ్రీ గణేశ్వరాయ నమః ఏకవింశతి పత్రాణి సమర్పయామి.

శ్రీ గణపతి అష్టోత్తర శతనామావళిః (పుష్పములతో పూజ చేయవలెను )

ఓం గజాననాయ నమః
ఓం గణాధ్యక్షాయ నమః
ఓం విఘ్నరాజయ నమః
ఓం ద్వైమాతురాయ నమః
ఓం ద్విముఖాయ నమః
ఓం ప్రముఖాయ నమః
ఓం సుముఖాయ నమః
ఓం కృత్తినే నమః
ఓం సుప్రదీప్తాయ నమః
ఓం సుఖనిధయే నమః
ఓం సురాధ్యక్షాయ నమః
ఓం సురారిఘ్నాయనమః
ఓం మహాగణపతయే నమః
ఓం మాన్యాయ నమః
ఓం మహాకాలాయ నమః
ఓం మహాబలాయ నమః
ఓం హేరంబాయ నమః
ఓం లంబజఠరాయ నమః
ఓం హ్రస్వగ్రీవాయ నమః
ఓం మహోదరాయ నమః
ఓం మదోద్కటాయ నమః
ఓం మహావీరాయ నమః
ఓం మంత్రిణే నమః
ఓం మంగళసుస్వరాయ నమః
ఓం ప్రమదాయ నమః
ఓం ప్రథమాయ నమః
ఓం ప్రాజ్ఞాయ నమః
ఓం ప్రమోదాయ నమః
ఓం మోదక ప్రియాయ నమః
ఓం విఘ్నకర్త్రే నమః
ఓం విఘ్నహంత్రే నమః
ఓం విశ్వనేత్రే నమః
ఓం విరాట్పతయే నమః
ఓం శ్రీపతయే నమః
ఓం వాక్పతయే నమః
ఓం శృంగారిణే నమః
ఓం ఆశ్రితవత్సలాయ నమః
ఓం శివప్రియాయ నమః
ఓం శీఘ్రకారిణే నమః
ఓం శాశ్వతాయ నమః
ఓం బలాన్వితాయ నమః
ఓం బలోద్ధతాయ నమః
ఓం భక్తనిధయే నమః
ఓం భావగమ్యాయ నమః
ఓం భావాత్మజాయ నమః
ఓం పురాణపురుషాయ నమః
ఓం పూష్ణే నమః
ఓం పుష్కరోక్షిప్త వారణాయ నమః
ఓం అగ్రగణ్యాయ నమః
ఓం అగ్రపూజ్యాయనమః
ఓం అగ్రగామినే నమః
ఓం మంత్రకృతే నమః
ఓం చామీకరప్రభాయ నమః
ఓం సర్వాయ నమః
ఓం సర్వోపాస్యాయ నమః ఓం సర్వకర్త్రే నమః
ఓం సర్వనేత్రే నమః
ఓం సర్వసిద్ధిప్రదాయ నమః
ఓం సర్వసిద్ధయే నమః
ఓం పంచహస్తాయ నమః
ఓం పార్వతీనందనాయ నమః
ఓం ప్రభవే నమః
ఓం కుమారగురవే నమః
ఓం అక్షోభ్యాయ నమః
ఓం కుంజరాసురభంజనాయనమః
ఓం కాంతిమతే నమః
ఓం ధృతిమతే నమః
ఓం కామినే నమః
ఓం కపిత్థపనసప్రియాయ నమః
ఓం బ్రహ్మచారిణే నమః
ఓం బ్రహ్మరూపిణే నమః
ఓం బ్రహ్మవిద్యాదిదానభువే నమః
ఓం విష్ణవే నమః
ఓం విష్ణుప్రియాయ నమః
ఓం భక్తజీవితాయ నమః
ఓం జితమన్మథాయ నమః
ఓం ఐశ్వర్యకారణాయ నమః
ఓం జ్యాయసే నమః
ఓం యక్షకిన్నరసేవితాయ నమః
ఓం గంగాసుతాయ నమః
ఓం గణాధీశాయ నమః
ఓం గంభీరనినదాయ నమః
ఓం వటవే నమః
ఓం జ్యోతిషే నమః
ఓం ఆక్రాంతసదచిత్ప్రభవే నమః
ఓం అభీష్టవరదాయ నమః
ఓం మంగళప్రదాయ నమః
ఓం అవ్యక్తరూపాయ నమః
ఓం అపాకృతపరాక్రమాయ నమః
ఓం సత్యధర్మిణే నమః
ఓం సఖ్యై నమః
ఓం సారాయ నమః
ఓం సరసాంబునిధయే నమః
ఓం మహేశాయ నమః
ఓం విశదాంగాయ నమః
ఓం మణికింకిణి మేఖలాయ నమః
ఓం సమస్తదేవతామూర్తయే నమః
ఓం సహిష్ణవే నమః
ఓం సతతోత్థితాయ నమః
ఓం విఘాతకారిణే నమః
ఓం విష్వగ్దృశే నమః
ఓం విశ్వరక్షావిధానకృతే నమః
ఓం కళ్యాణగురవే నమః
ఓం ఉన్మత్తవేషాయ నమః
ఓం పరజయినే నమః
ఓం సమస్తజగదాధారాయ నమః
ఓం సర్వైశ్వర్యప్రదాయ నమః
ఓం శ్రీ విఘ్నేశ్వరాయ నమః
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః అష్టోత్తర శతనామపూజాం సమర్పయామి

ధూపమ్
శ్లో||దశాంగం గుగ్గులోపేతం సుగంధం సుమనోహరమ్|
ఉమాసుత నమస్తుభ్యం గృహాణ వరదోభవ||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః ధూపమాఘ్రాపయామి.

దీపమ్
శ్లో||సాజ్యం త్రివర్తి సంయుక్తం వహ్నినాద్యోతితంమయా|
గృహాణ మంగళం దీపం ఈశపుత్ర నమోఽస్తుతే||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః దీపం దర్శయామి
ధూపదీపానంతరం శుద్ధాచమనీయం సమర్పయామి

అథ గ్రంథి తోరపూజా
(ఇది వరకు దేవుని దగ్గర ఉంచిన 5 ముళ్లుగల తోరము(ల)ను ఏ ముడికి ఆ ముడి విడిగా కనబడునట్లు పెట్టి, ఒక్కొక్కముడి(గ్రంథి)ని పూజించవలయును)
అథ పంచ గ్రంథియుతాన్ తోరాన్ సంపూజయేత్
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః గంధం సమర్పయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః పుష్పం సమర్పయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః ప్రథమగ్రంథిం పూజయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః ద్వితీయగ్రంథిం పూజయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః తృతీయగ్రంథిం పూజయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః చతుర్థగ్రంథిం పూజయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః పంచమగ్రంథిం పూజయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః ధూపమాఘ్రాపయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః దీపం దర్శయామి
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయక తోరదేవతాయై నమః అమృతనైవేద్యం సమర్పయామి
తోరపూజా సమాప్తా
శ్లో||బధ్నామి దక్షిణహస్తే పంచసూత్రం శుభప్రదమ్||
దక్షిణకరే(కుడిచేయి) తోరం బధ్వా| ఏకం దేవాయ దద్యాత్||

నైవేద్యమ్
(దేవుని యదుట నేలపై శుద్ధిజేసి, జలముచల్లి ఒక ఆకుపఱచి, దానిపై వంటకములు, ఫలములు, ఉండ్రాళ్లు పాత్రలలో ఉంచి, నేతితో అభిఘరించ వలయును. దేవునకు ఆచమనమిచ్చి తమకులాచారముననుసరించి దేవునకు నైవేద్యం చేసి ఈ క్రింది శ్లోకములు పఠించునది)
శ్లో||సుగంధాన్ సుకృతాంశ్చైవ మోదకాన్ ఘృతపాచితాన్|
నైవేద్యం గృహ్యతాం దేవ! చణముద్గైః ప్రకల్పితాన్||
ఇదంగృహాణనైవేద్యం మయాదత్తం వినాయక||
మధ్యే మధ్యే పానీయం సమర్పయామి (కలశోదకము నిచ్చునది)
ఉత్తరాపోశనం సమర్పయామి|కలశోదకమునిచ్చునది
హస్తౌ ప్రక్షాళయామి|కలశోదకమునిచ్చునది
పాదౌ ప్రక్షాళయామి|కలశోదకమునిచ్చునది
శుద్ధాచమనీయం సమర్పయామి|కలశోదకమునిచ్చునది

తాంబూలం
శ్లో|| పూగీఫలైస్సకర్పూరైర్నాగవల్లీదళైర్యుతమ్|
ముక్తాచూర్ణసమాయుక్తం తాంబూలం ప్రతిగృహ్యతామ్||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః తాంబూలం సమర్పయామి

సువర్ణ దక్షిణా
శ్లో||సచ్చిదానంద! విఘ్నేశ! పుష్కలాని ధనాని చ|
భూమ్యాం స్థితాని భగవన్! స్వీకురుష్వ వినాయక||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః సువర్ణదక్షిణామ్ సమర్పయామి (నాణెములు)

కర్పూరనీరాజనమ్
శ్లో||ఘృతవర్తి సహస్రైశ్చ కర్పూరశకలై స్తథా|
నీరాజనం మయాదత్తం గృహాణ వరదోభవ||
శ్రీ వర సిద్ధి వినాయకాయ నమః కర్పూరనీరాజనం దర్శయామి
నీరాజనానంతరం శుద్ధాచమనీయం సమర్పయామి

దూర్వాయుగ్మ పూజా
(ఒక్కొక్క జత గరికదళముతో పూజ)
ఓం గణాధిపాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం ఉమాపుత్రాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం అఖువాహనాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం వినాయకాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం ఈశపుత్రాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం సర్వసిద్ధిప్రదాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం ఏకదంతాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం ఇభవక్త్రాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం మూషకవాహనాయ నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి
ఓం కుమారగురవే నమః దూర్వాయుగ్మం సమర్పయామి

మంత్రపుష్పమ్
(దోసిలియందు పుష్పములు గైకొని నిలుచుండి)
శ్లో|| సుముఖశ్చ ఏకదంతశ్చ కపిలో గజకర్ణకః|
లంబోదరశ్చ వికటో విఘ్నరాజో గణాధిపః||
శ్లో|| ధూమకేతు ర్గణాధ్యక్షః ఫాలచంద్రో గజాననః|
వక్రతుండ శ్శూర్పకర్ణో హేరంబః స్కందపూర్వజః||
శ్లో|| షోడశైతాని నామాని యః పఠేత్ శ్రుణుయాదపి విద్యారంభే వివాహేచ ప్రవేశే నిర్గమే తథా| సంగ్రామే సర్వ కార్యేషు విఘ్నస్తస్య న జాయతే||
శ్లో|| గణాధిప నమస్తేఽస్తు ఉమాపుత్రాఘనాశన|
వినాయకేశతనయ సర్వసిద్ధి ప్రదాయక||
శ్లో|| ఏకదంతైకవదన తథా మూషకవాహక|
కుమారగురవే తుభ్యం అర్పయామి సుమాంజలిమ్||
శ్రీ వరసిద్ధివినాయకాయ నమః సువర్ణ దివ్య మంత్రపుష్పం సమర్పయామి.
(అని పుష్పములు సమర్పించి)

ఆత్మప్రదక్షిణ నమస్కారాః:-
శ్లో|| యాని కాని చ పాపాని జన్మాంతర కృతాని చ |
తాని తాని ప్రణశ్యంతి ప్రదక్షిణ పదేపదే||
(అని ముమ్మారు ఆత్మ ప్రదక్షిణ మొనర్చి)
శ్రీ వరసిద్ధివినాయకాయ నమః ఆత్మప్రదక్షిణ నమస్కారాన్ సమర్పయామి.

అర్ఘ్యమ్
కలశజలసహిత గన్ధపుష్పాక్షతాన్ అంజలౌ గృహీత్వా –
శ్లో|| అర్ఘ్యం గృహాణ హేరంబ సర్వభద్ర ప్రదాయక|
గంధ పుష్పాక్షతైర్యుక్తం పాత్రస్థం పాపనాశన||
శ్రీ వరసిద్ధివినాయకాయ నమః పునరర్ఘ్యం సమర్పయామి.

ప్రార్థనా
శ్లో|| యం బ్రహ్మ వేదాంతవిదో వదన్తి పరే ప్రధానం పురుషం తథాన్యే|
విశ్వోద్గతేః కారణ మీశ్వరంవా తస్మై నమో విఘ్న వినాశకాయ||
శ్లో|| నమసుభ్యం గణేశాయ నమస్తే విఘ్ననాశన|
ఈప్సితం మే వరం దేహి వరత్రచ పరాంగతిమ్||
శ్లో|| వినాయక నమస్తుభ్యం సతతం మోదక ప్రియ|
నిర్విఘ్నం కురు మే దేవ సర్వకార్యేషు సర్వదా||

సాష్టాంగప్రణమ్య
శ్లో|| ప్రసీద దేవ! దేవేశ! ప్రసీద గణనాయక!|
ప్రదక్షిణం కరోమిత్వాం ఈశపుత్ర నమోఽస్తుతే|| (అని ప్రణమిల్లి, కూర్చుని)
శ్లో|| యస్యస్మృత్యా చ నామోక్త్యా తపఃపూజా క్రియాదిషు|
న్యూనం సంపూర్ణతాం యాతి సద్యోవందే గణాధిపమ్||
శ్లో|| మంత్రహీనం క్రియాహీనం భక్తిహీనం గణాధిప!|
యత్పూజితం మయాదేవ! పరిపూర్ణం తదస్తుతే|| (అని ప్రార్థించి)

సమర్పణమ్
(హస్తమున అక్షతలు, జలము ఉంచుకొని)
అనయా ధ్యానావాహనాది షోడశోపచారపూజయా చ భగవాన్ సర్వాత్మకః శ్రీ వరసిద్ధివినాయకః సుప్రీతో సుప్రసన్నో వరదో భవతు||
ఏతత్సర్వం శ్రీ విఘ్నేశ్వరార్పణమస్తు
(అని జలాక్షతలు సమర్పించి)
శ్రీ వరసిద్ధివినాయక ప్రసాదం శిరసా గృహ్ణామి|
అని దేవుని పూజించిన ఒక పుష్పమును తీసి తాను ధరించుకొనవలెను.

పూజావిధానము సంపూర్ణము.

వినాయక వ్రతకథ (స్కాంద పురాణాంతర్గతము)

పూర్వము చంద్రవంశమున ధర్మరాజని ప్రసిద్ధికెక్కిన నృపాలుడుండెను. అతడు తన గ్రహచారము చాలమిచేత తన రాజ్యమును దాయాదులపహరింపగా తమ్ములును భార్యయుగూడి పెక్కు వృక్షములతో కూడి పెక్కు పక్షులును, పులులు, ఎలుగుబంట్లు మొదలగు బహుభీకరమృగంబులు గలిగి చొరనలవికాకయున్న వనమును ప్రవేశించెను.

ఆవనమునందచ్చటచ్చట బ్రహ్మవాదులయిన మునులు కూర్చుని యుండిరి. వారందరు సూర్యుని, అగ్నిని బోలిన కాంతి కలవారును, వెలుగుల రాశింబోలినవారును, గాలియు, ఆకులలములు, నీరు మాత్రమే ఆహారముగా గలవారునూ, ఎల్లప్పుడగ్నిహోత్రములుజేయువారును, అలథులను బూజించువారును, చేతులు పైకెత్తియు, ఆధారము లేకయు దపస్సుజేయువారును అయియుంటిరి. ధర్మరాజు మునులందరిని జూచి మనస్సున సంతసము పడుచు సూతమహాముని యాశ్రమమునకు పోయి యమ్మునీంద్రునింజూచి తత్తరపాటుతో కూడినవాడై తాను భార్యతోను తమ్ములతోనుగూడ నమ్మునీంద్రునికి నమస్కరించి యాతని యాజ్ఞవడసి కూర్చుండి యామునీంద్రులతో నిట్లనియె.

“సకలశాస్త్రములను జదివిన గొప్పపండితుడవైన ఓ సూతమహామునీ! మా దాయాదులగు కౌరవులు మాతో మోసపుజూదమాడి మారాజ్యంబంతయు లాగికొని మమ్మును, ద్రౌపదిని సకలవిధంబుల బాధించి మా పుత్రులను జంపి మాకు తీరని దుఃఖము గలిగించిరి. తమ దర్శనప్రభావము చేతనే మా దుఃఖమెల్ల తొలగినది. దయకునిధివై ఓ మహాత్మా! మామీద అనుగ్రహించి మాకు మరల రాజ్యము బడయుటకు సాధనమైన యొక వ్రతంబు ననుగ్రహింపవలయును” అని ధర్మరాజు సూతమహాముని నడుగగా, నమ్మునీంద్రుడు ఇట్లనియె.

ఓ పాండవులారా ! మీరందరూ వినుడు. వ్రతములలోనెల్ల నుత్తమమైన వ్రతమున్నది. ఆ వ్రతము మానవులకు సంపదను, సౌఖ్యమును వృద్ధినొందించునది. పరమగోప్యమైనది. సకలపాపములను పోగొట్టునది. పుత్రపౌత్రాదులను వృద్దిచెందించునది. ఓ పాండవులారా! తొల్లి ఈ వ్రతమును పరమేశ్వరుడు కుమారస్వామికి నుపదేశించెను. కుమారస్వామి పరమేశ్వరుని పృచ్ఛచేసిన రీతియు, ఆ పరమేశ్వరుడు కుమారునికి బదులు చెప్పినరీతియు నెరింగించెదను వినుడు.

మునులందరికి ఉనికిపట్టయిన రమ్యమైన కైలాసపర్వతశిఖరంబున నవరత్నములచే చెక్కబడిన కల్పవృక్షముక్రింద బంగారుసింహాసనము మీద లోకులకు మేలుచేయునట్టి ఈశ్వరుడు కూర్చుండియుండగా కుమారస్వామి జనులకు మేలుచేయ కోరినవాడై తండ్రినిచూచి ” ఓ భగవంతుడా! మానవుండే వ్రతము నాచరించినయెడల నతనికి సాటిలేని సంపదలు గలుగును ? పుత్ర పౌత్రులును, ధనమును కలవాడై మనుష్యుడు సుఖముగలిగి యుండును ? ఓ మహాదేవా! నాకిట్టి వ్రతములలో నుత్తమోత్తమమైన యొక వ్రతముననుగ్రహింపుము” అని అడుగగా, శివుడును తన కుమారుని జూచి యిట్లనియె.

కుమారా! సకలసంపదలును, దీర్ఘాయుస్సును, కోరినకోరికలను, పసులను నొసగునట్టి గణపతి పూజనమనెడి యొక వ్రతంబు గలదు. ఆ వ్రతమును భాద్రపదశుక్ల చతుర్థినాడు ఆచరింపవలెను. ఆదినమున ఉదయమున లేచి స్నానముజేసి పరిశుద్ధుడై సంధ్యావందనము మొదలగు నిత్యకర్మములను జేసికొని, తన శక్తికి తగినట్లు ద్రవ్యలోపము చేయక వెండితోగాని, బంగారుతో గాని, తుదకు మంటితోగాని వినాయకుని ప్రతిమను జేసికొని, తన ఇంటియొక్క ఉత్తరమువైపున నొక పాలవెల్లి నేర్పరచి, దానినడుమ నెదిమిది దళములు గల కమలమును యవలతోగాని బియ్యపుపిండితోగాని నిర్మించి, అచ్చట ఆ ప్రతిమను బెట్టి భక్తిపూర్వకముగా తెల్లనిగంధముతోనూ, అక్షతలతోనూ, పూవులతోనూ, గరిక పోచలతోనూ, ఇరువదియొక పత్రములతోను పూజచేసి, ధూపదీపములను సమర్పించి నేతితో వండిన కుడుములు, ఇరువదిఒకటేసి వంతున టెంకాయను, ఇంకను అరటిపండ్లు, నేరేడిపండ్లు, వెలగపండ్లు, చెరుకుగడలు, మరియనేకవిధములగు భక్ష్యములు, పండ్లును, నైవేద్యము పెట్టి వినాయకుని సన్నిధిని నాట్యములు సల్పి, పాటలు పాడి, పురాణపఠనము మొదలగు ఉపచారములచే వినాయకుని సంతృప్తినొందించి, వేదాధ్యయినపరులయిన బ్రాహ్మణులకు వాయినదానంబు చేసి, పిమ్మట తానును, తన బంధువులును, మిత్రులును, తృప్తిగా నూనె తగులకుండ భోజనము సలుపవలెను. ఈ ప్రకారము భక్తితో ఈ వినాయకవ్రతమును ఆచరించువానికి పనులన్నియు సందేహము లేకుండ సిద్ధింపగలవు.

ఆ మరుసటి దినము ఉదయమున నిద్రలేచి, ముందటిదినమువలేనే సకలానుష్ఠానములను దీర్చుకొని గణనాయకునికి పునఃపూజ చేయవలెను. ఆ దినమున ఒక బ్రహ్మచారికి వినాయకుని ప్రీతికై ముంజదర్భత్రాటిని, కృష్ణాజినమును, దండమును, యజ్ఞోపవీతమును, కమండలమును, వస్త్రమును, తన శక్తికి తగినట్లుగా నీయవలయును. పిమ్మట తన పురోహితునికి శక్తికిలోపము లేకుండ ఉపాయనమీయవలయును. తక్కిన బ్రాహ్మణులకును శక్తికొలది దక్షిణలిచ్చి భోజనము పెట్టవలయును.

ఇది వ్రతములలోనెల్ల ఉత్తమవ్రతము. మూడులోకములందును ప్రసిద్ధిచెందినది. ఈ వ్రతమును ముందటి కల్పమున దేవతలును, మునులును, గంధర్వులును, కిన్నరలును, మరి అనేకులు ఆచరించిరి.

ఓ ధర్మరాజా! యీ ప్రకారము పరమ శివుడు తన పుత్రుడైన కుమారస్వామికి ఉపదేశించెను. నీవును ఈ ప్రకారముగా గణపతిపూజ చేయుము. నీకు తప్పక జయంబు కలుగగలదు. నా మాట నిక్కము, నిక్కము. నమ్ముము. ఈ వ్రతమును భూలోకములో ఎందరో ఆచరించిరి. ఈ వ్రతము చేసి దమయంతి నలుని బడసెను. కృష్ణుడాచరించి జాంబవతిని శ్యమంతకమణిని బడసెను. ఇంద్రుడు పూజించి వృత్రాసురుని సంహరించెను. రావణుడు సీతనెత్తుకుపోయినప్పుడు రాముడీవ్రతము చేసి సీతను బడసెను. భగీరథుడు గంగనుతెచ్చునపుడును, దేవాసురులు అమృతము పుట్టించు నిమిత్తమును, సాంబుడు తన కుష్ఠరోగము తొలగించు నిమిత్తమును ఈ గణనాథవ్రతము లాచరించి తమతమ కోరికలను బడసిరి.

ఇట్లు సూతమహాముని చెప్పగా ధర్మరాజు ఆ విధి ప్రకారము గణపతిపూజ గావించి, శత్రువులను సంహరించి, రాజ్యమును తన పరాక్రమమున సంపాదించికొని సుఖంబుండెను.

మనసులో తలచిన కార్యములుగూడ జరుగుచుండును గనుకనే ఆ వినాయకునికి సిద్ధి వినాయకుడని పేరు ప్రసిద్ధికి వచ్చినది. ఈ గణనాథుని విద్య యారంభించునపుడు పూజించినయెడల విద్య బాగుగా వచ్చును. జయముగోరువాడు పూజించిన జయము పొందును. బిడ్డలుకోరువాడు పూజించిన బిడ్డలంగాంచును. మగనికోరుదానికి వయసు మగడు వచ్చును. సుమంగళి పూజించినయెడల సౌభాగ్యమును పొందును. విధవపూజించినయెడల పైజన్మకు విధవత్వము రానేరదు. బ్రాహ్మణ క్షత్ర వైశ్య శూద్రులనెడి నాలుగు వర్ణములవారునూ స్త్రీలు, పిల్లవాండ్రును కూడా యథావిధిగా ఈ వ్రతమును సేయవలయును. గణనాయకుని ప్రసాదము వలన అట్టి మనుష్యునికి సకల కార్యములు సిద్ధించును. పుత్రపౌత్రాభివృద్ధియు, ఏనుగులవరకునుండెడి కల్మియు కలుగును అని పాండురాజపుత్రునికి సూతమహాముని చెప్పగా నతడట్లేచేసి సకలైశ్వర్యములు పొందెను.

ఇది శ్రీ స్కాంద పురాణమున ఉమామహేశ్వరసంవాదమున వినాయక కల్పము సంపూర్ణము.

(వావిళ్ళవారి వ్రతరత్నాకరము నుండి)